Transit Ticaret; Yurt dışında veya serbest bölgelerde mukim gerçek / tüzel kişilerden ya da antrepolardan satın alınan malın, Türkiye üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede mukim gerçek / tüzel kişilere ya da antrepolara satılmasına denir.

Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile bakanlıklarca transit ticaretinin herhangi bir sebeple uygun görülmedi mallar transit ticarete konu olamaz. İthalatın ve ihracatın yasaklandığı ülkelerde mukim gerçek / tüzel kişiler veya antrepolarla da transit ticaret yapılamaz.

Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak; ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilemez.

Kaynak: Gumrukleme.com.tr

Ordino; Konşimentoya karşılık eşyanın çekilebilmesi için talimattır. Ticarete konu eşyanın yüklenmesi veya boşaltılması öncesinde taşımacıya hitaben emir mektubu olarak verilen ordino ile mal sahibinin işlemleri tamamlanır ve ordino gümrük idaresine teslim edilir.

Sözlük anlamı yalnızca deniz yoluyla gerçekleşen ticaretler için olsa da uygulamada hava, kara ve demir yolu taşımacılığında da yer alan bir belgedir.

Kaynak: Gumrukleme.com.tr

Navlun; Deniz hukukunda taşıyanın belirli bir ücret karşılığında, gemisini kısmen ya da tamamen taşıtana tahsis ederek ya da tahsis etmeksizin bir yükü deniz yoluyla taşımayı yüklendiği sözleşmedir.

Taşıyan, gemisinin tamamını ya da bir bölümünü taşıtana tahsis edebilir veya parça mal olan belirli bir eşyayı denizde taşımayı yüklenebilir. Navlun sözleşmesi şu hususları içerir;

• Taşıyan tarafından yapılan bir taşıma taahhüdü,
• Gemiyle taşımaya elverişli bir malın varlığı,
• Taşımanın denizde yapılması,
• Taşımanın gemi niteliğinde bir araç ile yapılması,
• Taşımanın ücretli olması.

Navlun sözleşmesi şekle tâbi değildir; ancak uygulamada genellikle konşimento düzenlenir. Bir navlun sözleşmesinde taşıtan olan kimse, bu sözleşmeye dayanarak ikinci bir sözleşmede taşıyan sıfatını alabilir. Bu halde bir alt taşıma sözleşmesi vardır. Navlun sözleşmelerinin bir türü de, karma navlun sözleşmeleridir. Bu durumda taşıyan, yükü kara, nehir ve deniz yoluyla taşımayı taahhüt eder.

Navlun sözleşmesinden taşıyan ve taşıtan yönünden bazı hak ve borçlar doğar. Taşıyanın başlıca borçları, yükü taşıyacak gemiyi, yüklemeye hazır, sefere ve denize elverişli olarak yükleme limanında bulundurmaktır. Taşıyanın, navlun sözleşmesinden doğan en önemli hakkı ise bir ücret, yani navlun almaktır. Navlun, aksine bir hüküm olmadıkça para ile ödenir. Taraflar, navlun miktarını saptamakta serbesttir. Ancak, bugün navlun genellikle uluslararası sözleşmeler ile saptanmış olduğu için, taraflar çoğunlukla bunlara bağlı kalmaktadır. Navlunu ödeme borcu, kural olarak taşıtandadır. Ancak, eğer bir konşimento düzenlenmiş ve bundan navlunu ödeyecek olanın, malı alan kişi olacağı anlaşılıyorsa, navlunu ödeme borcu konşimentoya göre, yükü alacak olan kişiye geçer. Navlun alacağı, muaccel olmasından itibaren bir yıl içinde zamanaşımına uğrar.

Taşıyanın, navlun alacağı için, astarya ve sürastarya ücretlerinde de olduğu gibi, yük üzerinde hapis hakkı vardır. Navlun sözleşmesi;

• Pişmanlık navlunun ödenmesiyle hiçbir sebep gösterilmeden;
• Gemiye devlet ya da yabancı bir devletin el koyması halinde;
• Taşınacak mallar üzerinde ithal ya da ihraç yasağı konması halinde;
• Yükleme ya da varma limanının ablukaya alındığı hallerde;
• Savaş halinde;
• İmkânsızlık halinde

sona erer.

Kaynak: Gumrukleme.com.tr

Menşe Şahadetnamesi; Uluslararası ticarette dolaşımda olan malın menşesi, yani üretildiği yer ve dolayısıyla hangi ülkeye ait olduğu bu belge üzerinde yer alır. İthalat işlemlerinde ürünlerin menşesi göz önünde bulundurularak muameleye tabi tutulması nedeniyle, her ülkenin ilgili kurumları tarafından yazılan mevzuatlarda ürünlerin menşesi beyan edilmesi gerekli bir husus kılınır. Vergi tutarlarının daha sağlıklı bir şekilde belirlenmesinde kullanılan menşe şahadetnamesi, sakıncalı durumlarda (salgın hastalıklar, ekonomik tedbirler ve benzeri) belirlenen ülkelerden ürün ithalatının önlenebilmesi için de gereklidir.

Ülkemizde ihracatçı tarafından hazırlanan menşe şahadetnamesi, ihracatçının bağlı bulunduğu ticaret odası veya sanayi odası tarafından onaylanır. Malın gönderileceği ülkenin elçilik veya konsolosluğu tarafından da onaylanabilir. Eğer malın gönderileceği ülkenin ülkemizde temsilciliği mevcut değil ise, menşe şahadetnamesinin ilgili ülkenin onaylayacak makamına gönderilmesi gerekir.

Menşe şahadetnamelerinde bulunması gereken bilgiler;

• Gönderici ve alıcı isimleri,
• Malın cinsi, özelliği ve ambalaj şekli,
• Koli adedi, kolilerin marka ve numarası,
• Malın net ve brüt ağırlığı,
• Malın birim fiyatı ve değeri (FOB, CF, CFR vb.),
• Malın yüklendiği aracın ismi ve hareket tarihi,
• Yükleme limanı veya yükleme yeri,
• Mal Türkiye’de geçirdiği değişiklik dolayısı ile Türk menşeli sayılıyorsa bu durumun açıklanması.

Kaynak: Gumrukleme.com.tr

Taşıma senedi olarak da bilinen, üzerinde yükleyici, alıcı, ihbar merci bilgileri başta olmak üzere söz konusu ticari işlemle ilgili her türlü bilginin yer aldığı kıymetli evraktır. Sözlük anlamı ise taşınmak için gemiye teslim edilen mala karşılık verilen alındıdır.

Kara yolu taşıma senedi; Uluslararası nitelikteki CMR (Convention Marchandises Routiers) anlaşmasının hükümlerini kabul eden ülkelerce kullanılan bir karayolu taşıma belgesidir ve taşımanın CMR hükümlerine göre yapıldığını gösterir. Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına düzenlenir. Malların belirtilen şartlarla taşınmak üzere, iyi durumda teslim alındığını ve taşıma sözleşmesinin yapıldığını gösteren hukuki bir delildir. Malların mülkiyetini temsil etmediği için ciro edilemez.

Üç orijinal nüsha olarak düzenlenir. Birincisi yükletene verilir, ikincisi mallara eşlik eder, üçüncüsü de taşımacıda kalır. Yükleten, mallar yolda iken taşımacıya talimat vererek taşımayı durdurma, teslim yerini değiştirme veya malların belgede ismi yazılı alıcıdan başka bir şahsa teslimini isteme hakkına sahiptir. Bu hak belgenin ikinci orijinalinin belgede adı yazılı alıcıya verilmesi üzerine hükümden düşer. Anılan, hakkını, kullanmak istediğinde yükleten belgenin birinci orijinalini taşımacıya ibraz etmelidir. Bu durumda yeni talimat belgeye kaydedilir. Yükleten aynı zamanda taşımacıya garanti vermelidir.

Hava yolu taşıma senedi; (Airwaybill/AWB) Hava yolu şirketlerince düzenlenen ve malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren makbuzdur. Mallar üzerinde tasarruf etme yetkisi vermez. Varış hava limanında gümrük işleminin tamamlanmasından sonra mallar belgede ismi yazılı alıcıya teslim edilir. Alıcı yerine alıcının bankası adına da düzenlenebilir. Bu durumda banka varış yerindeki hava yolu şirketine vereceği yazılı talimatla malları alıcıya teslim ettirir. Hava yolu taşıma senedi biri alıcıya, biri yükletene, biri de hava yolu şirketine ait olmak üzere 3 orijinal ve 9 kopya olarak düzenlenir. Bankalara ibraz edilen nüsha 3 numaralı yükleten nüshasıdır. Belgede yer alan bilgiler: Uçuş sefer sayısı ve tarihi, malın cinsi ve miktarı, alıcının adı, yükletenin adı, navluna ait kayıt ve hava yolu şirketinin kaşe ve imzasıdır.

Deniz yolu taşıma senedi; Bu belge bir gemi şirketinin veya onun yetkili acentesinin veya yükleme limanında acentesi yoksa gemi kaptanının malı yükletene verdiği, emre ve nama düzenlenebilen ve belge konusu malların taşınmak üzere kabul edildiğini gösteren bir makbuz ve aynı zamanda yükleme kaydı konduğunda bir taşıma sözleşmesidir. Belirtilen malın mülkiyetini de temsil eder ve belgenin ciro edilmesiyle mal el değiştirir.

Kaynak: Gumrukleme.com.tr

İthalat işlemleri sırasında karşılaşılan terimlerdir. Bir bölümü aşağıda listelenmiştir.

AQAP belgesi; Milli Savunma Bakanlığı tarafından verilen, endüstriyel kalite güvence seviye belgesini ifade eder.

CE işareti; Bir ürünün, Avrupa Topluluğu tarafından hazırlanan; ortak özellikleri itibariyle sınıflandırılmış ürün gruplarının uyması gereken asgari sağlık, emniyet, çevre ve tüketicinin korunması koşullarını düzenleyen bağlayıcı mevzuata uygunluğunu gösteren işareti ifade eder.

Damping; Bir malın Türkiye’ye ihraç fiyatının, benzer malın normal değerinin altında olmasını ifade eder.

E işareti; Tekerlekli araçların, araçlara takılan ve / veya araçlarda kullanılan aksam ve parçaların müşterek teknik talimatlarının kabulü ve bu talimatlar temelinde verilen onayların karşılıklı tanınması koşullarına dair anlaşma kapsamında verilen ve otomotiv ürünlerinin ilgili mevzuatına uygunluğunu gösteren işareti ifade eder.

e işareti; Otomotiv ürünlerinin ilgili Avrupa Topluluğu mevzuatına uygunluğunu gösteren işareti ifade eder.

GMP belgesi; Sağlık Bakanlığı tarafından ilaç sanayicilerine verilen ve üretimin her aşamasında gerekli kalite kontrolünün yapıldığını gösteren iyi imalat uygulamaları belgesini ifade eder.

İmalat yeterlilik belgesi; Araçların imal, tadil ve montajı hakkında yönetmelik hükümlerine göre münhasıran otomotiv imalatçılarına Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından verilen ve prototip araçların ilgili teknik mevzuata uygunluğunu gösteren belgeyi ifade eder.

İthal lisansı; Kotaya tabi tutulan veya tarife kontenjanı uygulaması başlatılan malların ithali için Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’nce verilen belgeyi ifade eder.

İthalatta gözetim; Bir malın ithalatında kaydedilecek gelişmelerin Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’nce verilen veya onaylanan gözetim belgesi ile izlenmesidir. Gözetim kararı, gözetim belgesi düzenlenmesi yoluyla ileriye yönelik olarak veya gerçekleşen ithalatı değerlendirmek üzere geçmişe dönük olarak uygulanabilir.

Korunma önlemi; Bir malın benzer veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi yaratacak şekilde artan miktar ve şartlarda ithal edilmesi halinde bu zarar veya zarar tehdidini ortadan kaldırmak amacıyla ve sadece zararla sınırlı ve geçici olmak kaydıyla alınan önlemleri ifade eder. Korunma önlemi; gümrük vergisinde artış yapılması, ek mali mükellefiyet getirilmesi, miktar / değer kısıtlaması, tarife kontenjanı uygulaması veya bunların birlikte uygulanması şeklinde olabilir.

Kota; Belirli bir dönem itibariyle yapılmasına izin verilen ithalatın miktar ve / veya değerini ifade eder.

Standardizasyon; Belirli bir faaliyetten ekonomik ve sosyal fayda sağlamak üzere, bütün ilgili tarafların katkı ve işbirliği ile standartlar, teknik düzenlemeler ve uygunluk değerlendirmesi işlemlerini içerecek şekilde belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemini ifade eder.

Sübvansiyon; İthalata konu ürüne, menşe veya ihracatçı ülke tarafından  doğrudan veya dolaylı olarak sağlanan mali katkı ya da herhangi bir gelir veya fiyat desteğidir.

Tarife kontenjanı; Belirli bir dönem itibariyle gümrük vergisinde ve / veya diğer mali yüklerde indirim yapılan ya da muafiyet sağlanan ithalatın miktar veya değerini  ifade eder.

Teknik düzenleme; Bir ürünün, ilgili idari hükümler de dahil olmak üzere, özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunlarla ilgili terminoloji, sembol, ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk değerlendirmesi işlemleri hususlarından biri veya birkaçını belirten ve uyulması zorunlu olan her türlü düzenlemeyi ifade eder.

Tip onayı belgesi; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından münhasıran otomotiv imalatçılarına verilen ve prototip araç, sistem, aksam veya ayrı teknik üniteye ait tipin, ilgili mevzuata uygunluğunu gösteren belgeyi ifade eder.

TSE–EN–ISO 9000 belgesi; Üretimin tüm evrelerinde belirli bir kalitenin sağlanması, garanti edilmesi ve sürdürülmesi için üretim sürecinde uygulanan etkin bir kalite yönetim sistemini belirleyen standartlara sahip olunduğunu gösteren belgeyi ifade eder.

Uygunluk değerlendirmesi; Ürünün, ilgili teknik düzenlemeye uygunluğunun test edilmesi, muayene edilmesi ve / veya belgelendirilmesine ilişkin her türlü faaliyeti ifade eder.

Zorunlu standart; İlgili bakanlıkça zorunlu uygulamaya konulan Türk standardını ifade eder.

Kaynak: Gumrukleme.com.tr

İthalat; Bir malın, yürürlükteki ithalat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde başka ülkelerden veya serbest bölgelerden Türkiye gümrük bölgesine sokulmasını veyahut müsteşarlıkla ithalat olarak kabul edilecek başka sair giriş ve işlemleri ifade eder.

İthalatçı; İthalat işlemlerini gerçekleştirmek üzere gümrük idaresine kayıtlı, kimlik numarasına sahip gerçek kişiler veya Türkiye’de mukim ve vergi numarasına sahip tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıkları ifade eder.

İhracat; Bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut müsteşarlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemleri ifade eder.

İhracatçı; İhraç edeceği mala göre ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliğine üye olan, kimlik numarasına sahip gerçek kişiler veya Türkiye’de mukim ve vergi numarasına sahip tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıkları ifade eder.

Kaynak: Gumrukleme.com.tr

Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanması zorunlu mevzuat işlemlerinin gerçekleştirilmesini ifade eder. Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesi, Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsar. Türkiye kara suları, iç suları ve hava sahası gümrük bölgesine dâhildir.

4458 sayılı gümrük kanununun 5. maddesine göre bütün kişiler, gümrük mevzuatı ile öngörülen tasarrufları ve işlemleri gerçekleştirmek üzere gümrük idarelerindeki işleri için bir temsilci tayin edebilirler.

Transit taşımacılık yapan veya arızi olarak beyanda bulunan kişiler hariç olmak üzere, temsilci Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik bulunan kişilerdir.

Temsil, doğrudan veya dolaylı olabilir. Temsilci, doğrudan temsil durumunda başkasının adına ve hesabına hareket eder. Dolaylı temsil durumunda ise kendi adına, ancak başkasının hesabına hareket eder. Temsilci, temsil edilen kişi namına hareket ettiğini beyan etmek, temsilin doğrudan veya dolaylı olduğunu belirtmek ve sahip olduğu temsil yetki belgesini gümrük idarelerine ibraz etmek zorundadır.”

Aynı kanunun 225. maddesine göre: “Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin faaliyetler, 5 inci madde hükümleri çerçevesinde, sahipleri ile bunların adına hareket edenler tarafından doğrudan temsil yoluyla veya gümrük müşavirleri tarafından dolaylı temsil yoluyla takip edilir ve sonuçlandırılır.”.

Gümrük kanununun verdiği yetki ile gümrük müşavirleri her türlü gümrük işlemini takip ederek sonuçlandırabilirler.

Kaynak: Gumrukleme.com.tr